ตำนานเทพเจ้าแมว บาสท์ (Bastet) เทวีแห่งความรัก และความอุดมสมบูรณ์แห่งอียิปต์

     หนึ่งในสัตว์เลี้ยงแสนน่ารักอย่าง "แมว" ที่ทำให้คนทั่วโลกตกหลุมรักจนปวารณาตัวเป็นทาสอย่างถอนตัวไม่ขึ้นนั้น สำหรับชาวอียิปต์โบราณแล้วมันเป็นมากกว่านั้นมากเลยทีเดียว เพราะเป็นถึงระดับ "เทพเจ้า" เลยทีเดียว นับได้ว่าแมวนั้นเป็นหนึ่งในสัตว์ที่มีบทบาทสำคัญในชีวิตมนุษย์มาตั้งแต่ยุคก่อนโบราณแล้ว วันนี้เราเลยจะมาเล่าเรื่องของเทพเจ้าแมว "บาสท์" หรือบาสเต็ท (Bastet) เทวีผู้มีศีรษะเป็นแมว ร่างกายเป็นคน ที่ชาวไอยคุปต์นับถือเป็นเทพเจ้าแห่งความรัก และความอุดมสมบูรณ์ครับ

• ตำนานเทพเจ้าแห่งดวงจันทร์ คอนซู Khonsu เทพเจ้าแสงสว่างยามค่ำคืนแห่งอียิปต์
• ตำนานความเชื่ออียิปต์ เรื่องเล่าแมว 9 ชีวิต ที่เข้าใจกันมาตั้งแต่โบราณ

จุดเริ่มต้นของอียิปต์ กับความเป็นทาสแมว

     ชาวอียิปต์ในสมัยก่อนมีการทำไร่เพาะปลูกเป็นหลัก เมื่อเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้วจึงนำมาเก็บไว้ในยุ้งฉาง แต่เมื่อมีการเก็บของกิน สิ่งที่ตามมาก็คือบรรดาหนูที่จะเข้ามาแทะกินพืชไร่เหล่านั้นจนเน่าเสีย ทั้งยังเป็นพาหะให้เกิดโรคภัยต่างๆ ด้วย เหตุนี้จึงต้องมีการเลี้ยงแมวไว้ใช้จัดการโดยเฉพาะ แรกเริ่มนั้นเชื่อกันว่าพอเริ่มมีหนู ก็เริ่มมีแมวตามมาด้วย อยู่กับมนุษย์ไปๆ มาๆ ก็คงมีความสุข และอุดมสมบูรณ์ดี จากแมวป่าจึงกลายมาเป็นแมวบ้านในที่สุด

     เมื่อปลอดภัยจากหนู งู และสัตว์ที่เป็นอันตรายต่อการเกษตรกรรมของมนุษย์แล้ว แมวจึงได้รับการยกย่องให้เป็นสัตว์ที่เกี่ยวข้องกับความอุดมสมบูรณ์ในที่สุด

ตำนานของเทวีบาสท์

     ตามนิยายโบราณของชาวอียิปต์ กล่าวว่า เทพรา (Ra) ซึ่งเป็นเทพแห่งดวงอาทิตย์ โดยมีพาชต์ (Pasht) หรือ จันทราเทวี เป็นมเหสีของเทพรา (Ra) ในยามกลางคืนสุริยเทพต้องไปซ่อนตัวในยมโลก พาชต์ จะใช้แสงอาทิตย์ในดวงตาช่วยส่องทางให้เทพราเดินทางได้สะดวก ซึ่งในการเดินทางแต่ละครั้งเทพราต้องต่อสู้กับงูยักษ์อะโปพิส (Apophis) ที่มาขวางทางโดยจำแลงกายเป็นแมว ถ้าชนะก็จะนำแสงสว่างมาสู่วันรุ่งขึ้น หากแพ้ก็จะไม่มีแสงสว่างในวันรุ่งขึ้น หรือเกิดสุริยคราสนั่นเอง ผู้คนก็จะส่งเสียงร้องตะโกนให้งูใหญ่ตกใจ และปล่อยเทพราแล้วแสงอาทิตย์ก็จะคืนสู่โลก วนเวียนเช่นนี้ไม่สิ้นสุด

     ซึ่งชาวไอยคุปต์ถือว่างูเป็นสัญลักษณ์ของปีศาจ และแมวเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ของสุริยเทพ มาจนถึงสมัยอาณาจักรใหม่ได้ถือว่า แมวตัวผู้เป็นร่างจำแลงของเทพรา (Ra) และแมวตัวเมียคือพระเนตรของเทพรา (Ra) ที่คอยส่องสว่างนำทางให้นั่นเอง

By Gunawan Kartapranata - Own work, CC BY-SA 3.0

     ในเมื่อแมวนั้นมีความสำคัญต่อชาวอียิปต์ขนาดนี้ จึงได้รับการยกย่องบูชาให้เป็นเทพ มีนามว่า บาสท์ B'sst (หรือบาสเต็ท Bastet) เทวีประจำเมืองบูบาสติส (Bubastis) ปัจจุบันคือเมืองเตลบาสตา (Tell-Basta) ในสมัยอียิปต์โบราณมีงานเทศกาลฉลองให้กับเทวีบาสท์ ในช่วงฤดูใบไม้ผลิ โดยจัดพิธีบวงสรวงด้วยเนื้อสัตว์ น้ำผึ้ง และผลไม้ มีสาวงามที่ประดับดอกไม้บนศีรษะมาร้องเพลงร่ายรำถวายเป็นการสนุกสนาน ซึ่งถือว่าเป็นเทศกาลใหญ่ของชาวไอยคุปต์เลยทีเดียว

By Rama, CC BY-SA 3.0 fr

     เทวีบาสท์นั้นยังมีอีกภาคหนึ่งด้วย นามว่าเซ็คเมท (Sekhmet) ซึ่งจะแทนที่ศรีษะด้วยสิงโตเพศเมีย เป็นเทพีแห่งนักรบ (warrior) ซึ่งได้รับเทวโองการให้คอยขจัดคนชั่วผู้คิดกบฏต่อองค์สุริยเทพ กลายเป็นสัญลักษณ์ของความโหดร้ายน่าสะพรึงกลัวจนสุริยเทพต้องทรงใช้อุบายทำให้กลับเป็นเทวีผู้พิทักษ์ (protector) แทน

เรื่องของแมว กับวิถีของชาวอียิปต์

• ชาวอียิปต์นั้นให้ความเคารพแมวมาก โดยมีการออกกฏหมายที่ห้ามไม่ให้ใครทำร้ายแมว หากผู้ใดฆ่าแมวจะต้องถูกลงโทษอย่างรุนแรง รวมทั้งยังมีกฎหมายห้ามนำแมวออกนอกประเทศ และถ้าใครพบแมวในต่างประเทศจะต้องนำกลับมาบ้านด้วย
  
  
• ถ้าแมวของครอบครัวไหนตายลง คนในครอบครัวจะต้องไว้ทุกข์โกนคิ้ว และนำเอาซากศพแมวไปทำมัมมี่เพื่อเก็บรักษา มัมมี่แมวจะห่อด้วยผ้าลินินสองสีและมัดทำลวดลายสวยงาม หีบใส่มัมมี่ทำด้วยบรอนช์ประดับเพชร พลอย และนำไปฝังไว้ในสุสานใกล้โบสถ์ ณ เมืองบูบาสติส
  
  
• แมวมีปรากฏในอยู่อักษรเฮียโรกลิฟฟิคของชาวอียิปต์ โดยคำว่าแมวนั้นคือ “miu” หรือ “mau” ซึ่งเป็นการเลียนเสียงร้องของแมวนั่นเอง

====================