เทศกาลญี่ปุ่น เซ็ทสึบุน setsubun บอกลาหน้าหนาว ปาถั่วไล่ยักษ์
ทุกๆ วันที่ 3 กุมภาพันธ์ของทุกปี ที่ญี่ปุ่นจะมีการจัดงานเทศกาล เซ็ทสึบุน (節分 / setsubun) ซึ่งถ้าใครชอบดูการ์ตูนญี่ปุ่นล่ะก็น่าจะเคยผ่านตากันมาบ้างแน่ๆ ว่าเขาจะมีการละเล่นปาถั่วไล่ยักษ์ออกจากบ้านกัน ซึ่งเทศกาลนี้จะเป็นสัญญาณชัดเจนว่า ฤดูหนาวกำลังจะสิ้นสุดลง และฤดูใบไม้ผลิกำลังจะเริ่มขึ้นแล้ววว
- เทศกาลโอบ้ง Bon Matsuri เช็งเม้งของญี่ปุ่น วันที่ผู้ล่วงลับกลับมายังโลก
- โอโตชิดามะ ธรรมเนียมปีใหม่ของญี่ปุ่น แจกซองเงินสไตล์อั่งเปา
beeboys / Shutterstock.com
เทศการ เซ็ทสึบุน คืออะไร ทำไมต้องปาถั่ว?
MyPixelDiaries / Shutterstock.com
เซ็ทสึบุน จัดกันมาตั้งแต่สมัยคริสตวรรษที่ 17 โดยที่ทุกๆ คนในบ้านหนึ่งหลังจะทำกิจกรรมสำคัญร่วมกัน นั่นคือพิธีปาถั่ว เพื่อขับไล่สิ่งอัปมงคลออกจากที่อยู่อาศัย โดยจะให้สมาชิกในบ้านที่เป็นผู้ชาย (โดยปกติผู้รับหน้าที่นี้จะหนีไม่พ้นคุณพ่อ) ใส่หน้ากาก และแต่งตัวเป็นปีศาจ หรือยักษ์ที่เรียกว่า โอนิ (Oni) ซึ่งเป็นตัวแทนความชั่วร้าย จากนั้นก็เอาถั่วโปรยใส่เข้าไป (เห็นบางบ้านก็ปาอัดเลย) แล้วพูดว่า “โอนิวะโซโตะ ฟุคุวะอุจิ (鬼は外 福は内) ” แปลว่า สิ่งชั่วร้ายจงออกไป หลังจากนั้นก็โรยถั่วไปรอบๆ บ้านเป็นการเรียกความสุขเข้ามาแทนที่
การปาถั่วไล่ยักษ์นี้ เรียกว่า มาเมะมากิ (豆まき / mamemaki) โดยหลังจากที่เสร็จจากการปาถั่วแล้ว ทุกคนในบ้านก็จะมานั่งกินถั่วกัน และมีธรรมเนียมว่าจะต้องกิ
แรกเริ่มเดิมทีนั้น เซ็ทสึบุน จะหมายถึงจุดเปลี่ยนของฤดูกาล นั่นแปลว่า ไม่ว่าจะวันก่อนฤดูเปลี่ยนฤดูไหนๆ ก็ถือเป็นเซ็ตสึบุนทั้งนั้น แต่ปัจจุบันมีแค่เซ็ตสึบุ
- ริชชุน (立春 / Risshun) วันเริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิ
- ริกกะ (立夏 / Rikka) วันเริ่มต้นฤดูร้อน
- ริชชู (立秋 / Risshuu) วันเริ่มต้นฤดูใบไม้ร่วง
- ริตโต (立冬 / Rittou) วันเริ่มต้นฤดูหนาวเริ่มต้น
EvergreenPlanet / Shutterstock.com
ส่วนที่นักท่องเที่ยวนิยมไปในช่วงนี้ก็จะเป็นตามวัดชินโตต่างๆ โดยเฉพาะในเมืองโตเกียว และเกียวโต เพราะจะมีการทำพิธีกรรมเซ็ทสึบุนใหญ่เลย และจะมีการโปรยถั่วนำโชค ฟุคุมาเมะ และขนมแป้งนำโชค ฟุคุโมจิ ให้กับผู้คนที่มาร่วมในพิธี มีรายการทีวีถ่ายทอดสดพิธีด้วย เรียกว่าเป็นหนึ่งในงานใหญ่ของคนที่นี่เหมือนกันครับ
และถ้าใครมีโอกาสไปเที่ยวญี่ปุ่นในช่วงเทศกาลนี้ล่ะก็ ตามร้านขายของต่างๆ จะมีวางขาย เซ็ตสึบุนเซ็ต หรือชุดเทศกาลปาถั่ว ซึ่งก็จะประกอบด้วยหน้ากากปีศาจ และถั่ว เอาไว้ร่วมกิจกรรมได้แบบง่ายๆ
ของกินประจำเทศกาลเซ็ทสึบุน
ของกินอีกอย่างที่นิยมกินมาก ซึ่งเป็นความเชื่อจากแถบโอซาก้า ก็คือ เอโฮมากิซูชิ เป็นซูชิโรลที่จะใส่ไส้ไข่หวาน แตงกวาญี่ปุ่น ปูอัด ปลาไหล ฯลฯ เชื่อกันว่า หากหันหน้าไปทางทิศที่โชคดีนั้นของปี และกินซูชินี้จนหมดโดยไม่พูดกับใคร จะได้รับความโชคดีตลอดปีเลย (ปี 2023 นี้ ทิศมงคลในปีนี้คือทิศใต้เยื้
====================