เรื่องและภาพ : ชานาพิ้ง วันนี้เราอยู่กันที่ชุมชนลวงเหนือ อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม่ ชุมชนที่ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทลื้อ (ไตลื้อ) ที่อพยพมาจากสิบสองปันนามาแล้วหลายร้อยปี ชุมชนแห่งนี้ได้มีการอนุรักษ์และสืบสานศิลปวัฒนธรรมไทลื้อให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาและเรียนรู้มากมาย ไม่ว่าจะเป็นทั้งเรื่องของ สถาปัจยกรรม วิถีชีวิต อาหาร หรือแม้แต่การแต่งกาย เพียงแค่ออกจากตัวเมืองเชียงใหม่มาแค่ 30 นาทีเท่านั้น เรานัดกับชุมชนว่า วันนี้เราจะขอมาเรียนรู้วิถีไทลื้อกัน 1 วัน เริ่มต้นจากที่ “วัดศรีมุงเมือง” ชุมชนมารอต้อนรับพวกเราด้วยชุดไทลื้อสีดำแดงอันเป็นเอกลักษณ์ พร้อมด้วยน้ำส้มป่อย เพื่อความเป็นสิริมงคลตามความเชื่อของคนล้านนา วัดศรีมุงเมืองเป็นวัดไทลื้อประจำหมู่บ้าน ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่สร้างมาตั้งแต่ ปี พ.ศ.1954 เป็นที่ประดิษฐานของพระธาตุเจดีย์นพีสีพิศาลมงคล เอกลักษณ์อย่างหนึ่งของวัดนี้คือ รูปปั้น “พญาลวง” ซึ่งเป็นสัตว์ในตำนานของล้านนา ที่บันไดวิหาร จากนั้นชุมชนพาเรานั่งรถซาเล้งออกไป เพื่อไปยังสวนเกษตรในชุมชน ก่อนที่จะไปถึงสวนเกษตรนั้น ชุมชนได้พาเราแวะไปยัง “เสื้อบ้าน” หรือเสาหลักหมู่บ้าน โดยใต้ฐานของเสื้อบ้านนั้น ได้ระบุไว้ว่า “หลักกลางใจบ้าน ตั้งบ้าน เสาร์ 2 เมษา 1932” บ่งบอกถึงประวัติศาสตร์การตั้งหมู่บ้านได้เป็นอย่างดี จากนั้นต่อไปยัง “สวนทุ่งนาฟ้ากว้าง” ซึ่งเป็นสวนเกษตรที่ดำรงชีวิตตามปรัชญาแนวคิดเกษตรทฤษฏีใหม่ ไฮไลท์คือมามาเก็บไข่เป็ดไล่ทุ่งสด ๆ ที่พึ่งออกไข่ทุกเช้า ไข่เป็ดลูกใหญ่เปลือกขาว ถูกเก็บมาจากรัง แล้วต้มในหม้อดิน เป็นไข่ยางมะตูมแสนอร่อย เหมาะกับของว่างตอนสาย ๆ แบบนี้ หลังจากนั้นไปต่อกันที่ “บ้านตุ๊กตาไม้นายโถ” ไประบายสีตุ๊กตาไม้ ซึ่งมีตุ๊กตาหลายแบบให้เราเลือกระบาย ไม่ว่าจะเป็นช้าง หมู หมา หรือแม้แต่ตุ๊กตาพญาลวง ส่วนนี้จะเปิดจินตนาการให้เราได้สร้างสรรค์อย่างเต็มที่ เมื่อระบายเสร็จแล้ว พี่โถจะนำไปเคลือบสี แล้วส่งคืนให้เรารับกลับบ้านหลังจากจบวันนี้ กลับไปรับประทานอาหารกลางวันที่ “เฮือนไตลื้อบ้านใบบุญ” จัดในบรรยากาศ กาดหมั้วคัวฮอม นอกจากจะมีอาหารแบบไทลื้อใส่ขันโตกวางพร้อมแล้ว ยังมีการปิ้งไข่ป่าม จี่ข้าวเหนียว ให้หยิบกินแบบไม่อั้นอีกด้วย เมื่ออิ่มท้องกันแล้ว ก็ถึงเวลาเรียนรู้วิถีชีวิตของชาวไทลื้อกันบนบ้านใบบุญ บ้านใบบุญ เป็นบ้านไม้ที่สร้างขึ้นจำลองเรือนไทลื้อในอดีต ซึ่งบ้านยกใต้ถุน ด้านล่างเป็นที่สำหรับผู้หญิงชาวไทลื้อในการทอผ้า ปั่นฝ้าย และยังมีการสาธิตมาตำข้าวแบบโบราณด้วยครกกระเดือง ด้านบนบ้านเป็นห้องนอน และครัวไฟ (ห้องครัว) ที่มีเครื่องใช้สมัยก่อนที่เราไม่เคยเห็นอีกมากมาย กิจกรรมสุดท้ายเป็นการทำลายย่าม โดยวิธีการปรุลายย่าม ซึ่งเป็นการจำลองวิถีการลอกลายในสมัยก่อน ที่ใช้เข็มจิ้ม ๆ ลงไปในกระดาษ จนเป็นรูของลวดลายต่าง ๆ จากนำเขม่าดำมาทา สีดำก็จะติดกับวัสดุที่ลอกลายลงไป จากนั้นจึงใช้สีเขียนทับลวดลายนั้น ก็จะได้ลวดลายติดลงบนย่าม ก็จบไปแล้วกับกิจกรรมท่องเที่ยวในชุมชนไทลื้อบ้านลวงเหนือ โปรแกรม 1 วันของเรา ต้องบอกได้เลยว่ากิจกรรมแน่นมาก สิ่งประทับใจที่สุดสำหรับตัวผู้เขียนเอง คงจะเป็นเรื่องของอาหาร เพราะอร่อยแทบทุกอย่าง และหาทานที่ไหนไม่ได้นอกจากนี้ เป็นอาหารไตลื้อที่หากินได้ยาก ไม่ว่าจะเป็น แอ๊บปลา ไข่ป่าม ข้าวเหนียวจี่น้ำพริกตาแดง ฯลฯ นอกจากนี้ไปแล้วยังได้ของที่ระลึกกลับมาตั้ง 2 ชิ้นฟรี ๆ ทั้งตุ๊กตาไม้ที่ระบายสีเอง และย่ามที่ปรุลายเองอีกด้วย ใครสนใจอยากจะเข้ามาท่องเที่ยวในชุมชนไทลื้อบ้านลวงเหนือ หรือจะมีซื้อผลิตภัณฑ์ชุมชนอันเป็นเอกลักษณ์ของชาวไทลื้อ เช่น ซิ่นตาหมาควายหลวง หมวก เสื้อ ของกระจุกกระจิก เป็นการกระจายรายได้สู่ชุมชน ก็สามารถติดต่อสอบถามมาได้ที่ โทร. 081-9519320