เหมิอนลมหนาวจากโลกซีกเหนือระลอกสุดท้ายที่่กำลังพัดแผ่ว ใกล้เอ่ยคำอำลา โลกเล็กๆของเราที่เยียบเย็นราวอยู่ภายใต้ไอน้ำแข็งกำลังจะสิ้นสุดในไม่ช้า งิ้วที่ราวป่า ริมแม่น้ำน่าน ขับสีแดงสดสะพรั่ง เยี่ยงกำลังผลิดอกบูชาเทพธิดาแห่งสายลมหนาว เธอผู้กำลังจะอำลาฤดูกาล เงาดอกสะท้อนวามวิบไหวในเงาน้ำ ต้นงิ้วที่น่านจะผลิดอกบานประมาณกลางเดือนกุมภาพันธ์กระมั่งต้นมีนาก็สลัดดอกจนหมด ห้วงเวลาที่งิ้วผลิดอกจึงไม่นานนัก แต่เป็นช่วงที่ป่าแล้งถูกเติมสีสันเป็นครั้งสุดท้ายก่อนฤดูร้อนมาถึง งิ้ว มีลำต้นที่น่ากลัว หนามตะปุ่มตะป่ำทั่วโคนต้น จนถูกกดทับว่าเป็นพันธุ์ไม้แห่งขุมนรก ที่มีไว้เพื่องลงทันฑ์คนที่ลักลอบเป็นชู้กัน ชรอยด้วยดอกงามและหนามเต็มโคนต้นนี่เอง ที่นักศิลธรรมไทยจินตนาการไปถึงการกำหนดผลตอบแทนแห่งบาปด้วยการให้ยมบาลไล่ให้ไต่ต้นงิ้วหนามแหลม จนงิ้วต้องรับกรรมด้วยการกลายเป็นต้นไม้ที่ถูกละเลยว่าไม่เป็นมงคล ด้วยจินตนาการของคนซาดิสคนหนึ่งที่เป็นใครก็ไม่รู้ ดอกงิ้ว เป็นดอกไม้ดอกใหญ่กลีบหนา ปลายเกษร มีตุ่มดำๆเหนียว เป็นละอองเกษรเรียกว่าขี้ตามีน้ำหวานซึมชุ่มเพื่อล่อแมลงให้มาไต่นอมเพื่อนำเชื้อชีวิตไปแพร่ดำรงค์พันธุ๋ต่อไป การถูกให่ร่ายจึงไม่อาจทำให้งิ้วสูญพันธุ์ได้ง่ายๆ เมื่อเบ่งบานเต็มที่ดอกก็จะตกเกลื่อนรอบต้น เป็นที่โปรดปรานของสัตว์เคี้ยวเอื้องที่จะได้กินอาหารเปลี่ยนจากเมนูเดิมๆที่ซ้ำซากตลอดปี ผู้คนต้องรีบมาเก็บก่อนฟ้าสาง ก่อนวัวควาย แพะแกะ ที่จะมาหากินอย่างรวดเร็ว เมืองน่านกำลังส่งเสริมให้งิ้วเป็นไม้เศรษฐกิจอีกชนิด ค่าที่เนื้อไม้เหมาะที่จะนำมาทำเฟอร์นิเจอร์ ดอกนำมาทำอาหารได้หลายชนิด งิ้วเป็นไม้ทนแล้งและทนน้ำที่ท่วมนานๆได้ มันจึงขึ้นงามทั่วไปที่ริมฝั่งน้ำ เมื่องิ้วผลิดอก บริเวณต้นงิ้วนอกเหนือจากสีสันเปล่งปลั่งเติมชีวิตชีวาให้ป่าดง บนต้นมีนกมาจิกกินน้ำหวานจากเกษตรแข่งกับหมู่แมลง เสียงจ๊อกแจ๊กด้านล่างสัตว์ต่างวัว อพะ แกะ ไก่และผู้ตนก็แย่งเก็บดอกกันจ้าละหวั่น งิ้วต้นเดียวสร้างมหกรรมได้วุ่นวานวายมิใช่น้อย เมื่อเก็บดอกงิ้วมาได้ แม่อุ้ยก็จะนำดอกงิ้วมารูดกลีบใบทิ้งพร้อมกับถุ่มเกสรหรือขี้ตางิ้วทิ้งไป เหลือแต่ก้านเกสรเพื่อนำไปตากแห้ง เกสรดอกงิ่วจะถูกนำมาตากจนแห้งสนิท แม่อุ้ยจะนำไปบรรจุกระสอบ ชั่งขาย ณ ร้านพ่อค้าคนกลางที่รับซื้อให้กิโลละ 200 บาท และคนกลางจะนำไปขายปลีกอีกทีด้วยสนนราคาที่ถูกอัพเพิ่มเป็นกิโลละ 500 บาท (ราคาขายที่จังหวัดกระบี่) เมนูที่ขี้นชื่อลือชาจากดอกงิ้ว คือขนมจีนน้ำเงี้ยว ที่ชาวย่านบอกว่า ที่นี่เรียกน้ำงิ้ว เพราะมีดอกงิ้วเป็นส่วนประกอบหลัก นอกจากทำจนมจีน เกสรงิ้วอามารถนำไปชุบแป้งทอด และแกงได้อีกหลายเมนูเช่นแกงส้มและแกงแค สรรพคุณน้ำหวานจากดอกสดนั้นบอกกันว่ามีสรรพคุณในการกระชับทรวงอกให้กับผุ้สาว และรากนำมาต้มเสริมพลังทางเพศให้กับผู้บ่าว ไม่ว่างิ้วจะถูกนินทาว่าร้าย เป็นเฟคนิวส์ ว่าเป็นดอกไม้จากขุมนรกโลกันต์อย่างไร เวลาที่ล่วงผ่าน งิ้วก็ได่รับการกู้ชื่อคืน ผ่านตำนานร้ายได้อย่างทรนง ความดีงามนั้นอาจต้องใช้เวลาอันยาวนานเพื่อพิสูจน์ ปีนี้งิ้วเริ่มทิ้งดอกไปแล้ว กุมภาปลายหนาวหน้าเราก็อาจได้เห็น งิ้วล้านต้นสะพรั่งบานที่น่านอีกครั้ง รอไปอีก 1 ขวบปี