พูดถึงวันลอยกระทง ทุกคนคงทราบจุดประสงค์ของประเพณีนี้ คือการขอขมาพระแม่คงคาที่ให้เราใช้น้ำเพื่อการบริโภค อุปโภค การคมนาคม อีกทั้งเป็นการลอยเคราะห์ ทุกข์โศกให้ออกไปจากตัว หรืออีกนัยหนึ่งเพื่อเป็นการบูชาพระแม่คงคาด้วย พอใกล้ถึงวันงาน เด็ก ๆ และวัยรุ่นหนุ่มสาวก็จะรู้สึกตื่นเต้น เตรียมตัวประดิษฐ์กระทงเพื่อไปลอยกับหวานใจ หรือกลุ่มเพื่อนสนิท ซึ่งในจังหวัดแม่ฮ่องสอนมีแม่น้ำปายไหลผ่านตัวเมืองแม่ฮ่องสอนเพียงสายเดียวเท่านั้น บริเวณที่นิยมไปลอยกระทงกัน ได้แก่ 1. สวนสาธารณะหนองจองคำ เป็นหนองน้ำที่ตั้งอยู่บริเวณใจกลางตัวเมืองแม่ฮ่องสอน หรือเป็นศูนย์รวมกลางเมืองก็ว่าได้ ซึ่งบริเวณนี้เป็นถนนคนเดินอีกด้วย การจัดงานประเพณีลอยกระทงจะเน้นแบบเรียบง่าย มีการแสดงของชุมชนและเด็กนักเรียนโรงเรียนต่าง ๆ การแสดงดนตรี การแข่งขันชกมวย และการประกวดพลุดอกไม้ไฟที่สร้างตื่นตระการตาอีกด้วย 2. วัดพระธาตุดอยกองมู ซึ่งเป็นวัดที่ตั้งอยู่บนดอยสูงกลางเมืองแม่ฮ่องสอน เป็นแลนมาร์คสำคัญของเมืองแม่ฮ่องสอน ที่สามารถชมวิวทั้งเมืองได้ในช่วงกลางวันและยามค่ำคืน รวมทั้งรอชมพระอาทิตย์ขึ้นและพระอาทิตย์ตก ณ ที่แห่งนี้ได้อีกด้วย การจัดงานประเพณีลอยกระทง ณ วัดพระธาตุดอยกองมู จะจัดก่อนงานประเพณีลอยกระทง 5 วัน เป็นงานวัดเล็ก ๆ น่ารัก ๆ เนื่องจากมีพื้นที่ที่จำกัด ภายในงานจะมีการขายของกินเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งมีเพียงไม่กี่ร้าน มีการชิงโชคด้วยการสอยดาว การตักไข่มัจฉา การทำบุญตามแบบฉบับของงานวัดทั่วไป นอกจากนั้นยังมีการแสดงของเด็ก ๆ จากโรงเรียนต่าง ๆ การฉายหนังกลางแปลงที่มีฉากหลังเป็นวิวยามค่ำของเมืองแม่ฮ่องสอน รวมถึงการแสดงลิเกไทใหญ่ หรือ จ๊าดไต ที่ต้องมีทุกปีคู่กันไป และที่ขาดไม่ได้เลยและเป็นไฮไลต์ของงานที่นี่คือ การลอยกระทงสวรรค์ ลักษณะของกระทงสวรรค์เป็นการนำลูกโป่งอัดแก๊สเอามาผูกติดกับกระทงกระดาษสีโดยจะเน้นสีสดใส มีเทียนเล่มเล็ก ๆ ปักไว้ตรงกลาง ดูน่ารักไปอีกแบบ เวลาลอยจะเป็นเรียงรายกันเป็นแถวสายตามทิศทางของลมที่พัดพาไป เหตุผลที่ต้องมีการลอยกระทงสวรรค์ คือ ใจกลางเมืองไม่มีแม่น้ำไหลผ่านซึ่งมีแต่หนองน้ำอย่างเดียว จึงได้จัดให้มีการลอยกระทงในอากาศแทนค่ะ 3. บริเวณเชิงสะพานข้ามลำน้ำปายตำบลปางหมู มีประเพณีสิบสองมนล่องผ่องไต ซึ่งจะจัดขึ้นในวันลอยกระทง เป็นการลอยกระทงใหญ่ของชาวไทใหญ่ ซึ่งเป็นประเพณีลอยกระทงบูชาพระอุปคุตตามความเชื่อของชาวไทใหญ่ ที่ต่างไปจากประเพณีลอยกระทงที่บูชาและขอขมาพระแม่คงคา คือ ชาวไทใหญ่จะเชื่อว่าพระอรหันต์ทั้ง4 องค์จะขึ้นมาโปรดสัตว์และเผยแพร่พระพุทธศาสนาในวันคืนพระจันทร์เต็มดวงของเดือน 12 ของทุกปี ชาวไทใหญ่จึงได้ประดิษฐ์กระทงใหญ่คล้ายกับจองพารา ประดับโคมไฟสว่างไสว อย่างสวยงาม พร้อมลอยสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ ไปพร้อมกับกระทงใหญ่ เพื่อเป็นการให้ทานและถวายเป็นพุทธบูชาอีกด้วย การลอยกระทงในแต่ละถิ่น จะแตกต่างกันไปตามชาติพันธุ์และสภาพภูมิประเทศ แต่ทุกถิ่นจะมีจุดมุ่งหมายเดียวกันคือ เพื่อระลึกคุณและขอขมาต่อพระแม่คงคา การลอยเคราะห์ รวมถึงการให้ทาน ซึ่งบางคนมีการใส่เหรียญลงไป คนที่เก็บได้อาจจะนำไปใช้หรือทำบุญแล้วแต่จุดประสงค์ของแต่ละคนค่ะ ภาพปกจาก https://www.freepik.com/ ขอขอบคุณภาพจาก พี่ต๊อก ธีรชัย จิตรธร