ความศรัทธา มักเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างสรรค์สิ่งดีงามที่สะท้อนถึงความเป็นมาของวิถีประเพณีต่าง ๆ อยู่เสมอ เช่นเดียวกับ “ปราสาทรวงข้าว” ในบุญบายศรีสู่ขวัญข้าวคูนลาน จ.กาฬสินธุ์ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ที่ฉายให้เห็นถึงความศรัทธาและสามัคคีซึ่งก่อรวมกันขึ้นเป็นงานศิลปะอันงดงามและแฝงด้วยวิถีชีวิตอันเปี่ยมเสน่ห์ของชาวนาในท้องถิ่นอีสาน.........“ปราสาทรวงข้าว” เป็นศิลปะจากวิถีศรัทธาและพลังสามัคคีของชาวบ้านต้อน ตำบลเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดกาฬสินธุ์ ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อประกอบพิธีบุญบายศรีสู่ขวัญข้าวคูนลาน หรือบุญคูนลานตามวิถีฮีตสิบสองของชาวอีสาน ซึ่งจะประกอบพิธีหลังฤดูกาลเก็บเกี่ยว เพื่อระลึกถึงบุญคุณของพระแม่โพสพและแสดงออกถึงความกตัญญูต่อแผ่นดินที่ให้ผลผลิตเพื่อการยังชีพ ให้เกิดสิริมงคลแก่ชีวิตและการเพาะปลูก ตลอดจนเพื่อทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา และสืบสานวัฒนธรรมประเพณีของท้องถิ่นจุดเริ่มต้นการสร้างปราสาทรวงข้าวในประเพณีบุญบายศรีสู่ขวัญข้าวคูนลาน เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2537 โดยขณะนั้น เมื่อถึงช่วงเวลาประกอบพิธีบุญคูนลาน ชาวบ้านส่วนใหญ่จะยังนวดข้าวไม่เสร็จ จึงนำมัดข้าวที่ยังไม่แยกเมล็ดข้าวออกจากฟางมาถวายวัด เมื่อมีจำนวนรวมกันมากขึ้น จึงเกิดเป็นแนวคิดในการนำมัดรวงข้าวดังกล่าวมาสร้างเป็นปราสาทรวงข้าว เริ่มต้นจากหลังเล็ก ๆ และพัฒนารูปแบบมาเรื่อย ๆ จนมีขนาดใหญ่สวยงาม สูงกว่า 15 เมตร ตั้งตระหง่านอยู่ภายใน วัดเศวตวันวนาราม ตำบลเหนือ ดังเช่นในปัจจุบันประมาณช่วงต้นเดือนธันวาคมของทุกปี การเตรียมการสร้างปราสาทรวงข้าวที่วัดเศวตวันวนารามจะเริ่มต้นขึ้น เพื่อให้แล้วเสร็จทันในการประกอบพิธีบุญบายศรีสู่ขวัญข้าวคูนลาน ซึ่งกำหนดจัดในช่วงวันที่ 9 - 12 กุมภาพันธ์ ของทุกปี การสร้างปราสาทรวงข้าวนั้น อาศัยแรงศรัทธาและพลังความสามัคคีจากชาวชุมชนในการร่วมกันขึ้นโครงปราสาท ทำการรวบรวมมัดรวงข้าวที่ได้จากศรัทธาของชาวบ้านที่นำมาถวายวัด แล้วนำมาคัดแยก โดยเลือกเฉพาะรวงข้าวที่มีความสมบูรณ์ เมล็ดไม่ลีบหรือร่วงหาย นำมาจัดเรียงและมัดรวมกันเป็นมัดอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อยและสวยงาม จากนั้นส่งต่อให้ฝ่ายช่าง นำมาประกอบกับโครงปราสาทรวงข้าว พร้อมประดับตกแต่งเป็นส่วนต่าง ๆ ของปราสาทรวงข้าวขนาดใหญ่ที่ประณีตงดงาม รวมระยะเวลาการจัดสร้างราว 2 เดือน นับจากวันเริ่มต้นจนสำเร็จสมบูรณ์พร้อมเมื่อถึงวันประกอบพิธีงานบุญบายศรีสู่ขวัญข้าวคูนลาน ในวันแรกชาวบ้านจะนำข้าวเปลือกมารวมกันที่ปราสาทรวงข้าว เพื่อประกอบพิธีบายศรีสู่ขวัญข้าว และถวายข้าวเปลือกทั้งหมดให้วัดพร้อมกับปราสาทรวงข้าวในวันสุดท้ายของงาน นอกจากนี้ ยังมีการเปิดรับบริจาคจตุปัจจัยตลอดงานเพื่อรวบรวมถวายวัด การบูชาข้าวเปลือกมงคลคูนลาน ขบวนแห่พานบายศรี ปราสาทรวงข้าวจำลอง และเครื่องบูชาพระแม่โพสพ พร้อมการแสดงบวงสรวงบูชาพระแม่โพสพภายในงาน และชาวบ้านจะร่วมกันทำบุญตักบาตรบริเวณหน้าปราสาทรวงข้าวในทุกเช้าของช่วงวันจัดงาน เช่นเดียวกับพิธีบายศรีสู่ขวัญข้าวซึ่งจะประกอบพิธีในทุกวันจนถึงวันสุดท้ายของงานจึงร่วมใจกันถวายปราสาทรวงข้าวให้วัด ปราสาทรวงข้าว จึงนับเป็นศิลปะจากวิถีศรัทธาและพลังสามัคคีอันเปี่ยมเสน่ห์ด้วยเอกลักษณ์เฉพาะอันโดดเด่นที่แตกต่างจากการประกอบพิธีบุญคูนลานทั่วไป มีความเกี่ยวข้องผูกโยงกับวิถีฮีตสิบสองที่ถือปฏิบัติกันมาอย่างยาวนานของชาวอีสาน แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญา และวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าที่มีการสืบสานและต่อยอดจนกลายเป็นงานประเพณีที่งดงามดังเช่นในปัจจุบันผู้มีศรัทธาและความสนใจสามารถเข้าชมและมีส่วนร่วมในขั้นตอนการสร้างปราสาทรวงข้าวได้ตั้งแต่วันเริ่มต้นก่อสร้าง ไปจนถึงกำหนดวันจัดงาน ในระหว่างวันที่ 9 - 12 กุมภาพันธ์ ของทุกปีจากศรัทธา... สู่ "ปราสาทรวงข้าวอยากชวนให้ไปลองสัมผัสสักครั้งในชีวิต