ความผูกพันกับป่าชายเลน คลองตูหยงบ้านเกิดของตนที่เป็นอู่ข้าวอู่น้ำ เป็นอาชีพหลักตั้งแต่บรรพบุรุษเรามีทรัพยากรที่มั่งคั่งยั่งยืนและอุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งเรียนรู้ที่ไม่มีวันรู้จบ พันธุ์พืชมากกว่า 30 ชนิดที่นักเรียนลงไปสำรวจศึกษาสรรพคุณการใช้ประโยชน์พร้อมถ่ายทอดออกมาเป็นภาพได้สวยงามให้รุ่นน้องได้เห็นคุณค่าและอนุรักษ์ทรัพยากรเหล่านี้ให้อยู่คู่กับแผ่นดินบ้านเกิดของตนต่อไป.. ป่าชายเลน คลองตูหยง เป็นป่าชายเลนที่อุดมสมบรูณ์มาเป็นเวลายาวนาน ซึ่งแต่ก่อน ป่าชายเลนคลองตูหยง มีคนในหมู่บ้านหรือคนในละแวกนั้นๆ เข้าไปหาปลากัน และบางคนก็เข้าไปหาพืชสมุนไพร เพื่อนำมา ทำเป็นยา และยังมีกลุ่มที่ให้ความสำคัญกับคลองตูหยงนี้อีกเช่นกัน ซึ่งฉันก็เป็นอีกคนหนึ่งที่ ทำวิจัย กับเรื่องนี้ และจึงทำให้ฉันได้รู้ว่าคลองตูหยง มีความพิเศษอย่างใร และนอกจากนี้ เมื่อมีการจัดทำการวิจัยขึ้น สามารถทำให้ชาวบ้านเกิดความรู้สึกที่เห็นถึงความสำคัญต่อป่าชายเลนนี้เป็นอย่างมาก เนื่องจาก ในตอนที่เราได้ทำวิจัยนั้น เราได้ขอความร่วมมือจากชาวบ้าน และขอสอบถามเกี่ยวกับความเป็นมาของ ของคลองตูหยง และรวมไปถึงพืชสมุนไพรในป่าชายเลน โดยที่ทางการวิจัยได้ค้นหา สรรพคุณต่างๆของสมุนไพร ทั้งในการจดบันทึกจากที่การสอบถามชาวบ้านที่ได้เจ้าไปเอาสมุนไพรเพื่อนำมารักษา และอีกด้านทางวิจัยนี้ได้ค้นหาสรรพคุณของพืชสมุนไพร ทางอินเตอร์เน็ต หรือค้นหาทาง Google ซึ่งเมื่อได้ทำการค้นหาสรรพคุณต่างๆได้แล้ว ทางวิจัยนี้ก็นำเผยแพร่ข้อมูลให้กับชาวบ้าน ซึ่งภารกิจนี้ก็ทำสำเร็จไปด้วยดี และชาวบ้านก็ได้เข้าประโยชน์ จากป่าชายเลนและคลองตูหยงนี้ได้ตลอดไป ถ้าหากผู้คนร่วมมือกันรักษาให้คงอยู่ต่อไป โดยที่ไม่ทำลายระบบนิเวศในป่าชายเลน และเนื่องจากป่าชายเลน ยังมีต้นไม้ หรือสิ่งมีชีวิต ที่อาศัยอยู่ในนั้น มีอยู่จำนวนมาก. และต้นไม้นี้ก็สามารถสร้างประโยชน์ ได้อีกมากมาย. คลองตูหยงยังเป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับคนในชุมชนและยังเป็นพื้นที่ที่มีสมุนไพรมากกว่า30 ชนิด และยังเป็นสถานที่ที่ผู้คนใช้ ผ่านเส้นทางของการเดินเรือเพื่อออกไปสู่ทะเลเทพาได้ นอกจากนี้ คลองตูหยง ก็ยังสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนเป็นจำนวนมากอีกเช่นกัน และ การทำวิจัยในครั้งนี้ ก็ได้ทำให้ผู้คนในหมู่บ้านเกิดความรู้สึกที่อยากรักษาและยังอยากให้คงอยู่สู่รุ่นหลานได้คงอยู่ต่อไป เพราะ ``คลองตูหยง เป็นแหล่งรายได้ที่สำคัญ'' *ภาพหน้าปก ภาพถ่ายโดยผู้เขียน