ภาพปก/ภาพประกอบ : ถ่ายโดยผู้เขียน ประเพณีเทศน์มหาชาติ และเจดีย์ข้าวเปลือก ถือเป็นการทำบุญใหญ่ที่จัดขึ้นปีละครั้ง มาตั้งแต่บรรพบุรุษของพวกเรา เพื่อให้ศาสนิกชนตื่นตัวในการทำบุญ เข้าวัดฟังธรรม เผยแพร่คำสอนขององค์พระศาสดา และทราบถึงประวัติของพระพุทธเจ้า เทศน์มหาชาติ เป็นการพรรณนาถึง "พระเวสสันดรชาดก" ซึ่งเป็นพระชาติสุดท้ายของพระบรมโพธิสัตว์ ก่อนจะมาประสูติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ มีทั้งหมด 13 กัณฑ์ ยกตัวอย่างกัณฑ์ที่หลาย ๆ คนจดจำได้ เช่น กัณฑ์ทศพร เป็นกัณฑ์ที่พระอินทร์ประสาทพรให้นางผุสดี ก่อนที่จะลงมาเกิดเป็นพระมารดาของพระเวสสันดร กัณฑ์กุมาร เป็นกัณฑ์ที่พระเวสสันดรยกพระโอรสและพระธิดาให้ชูชก กัณฑ์สักบรรพ เป็นกัณฑ์ที่พระอินทร์แปลงกายมาขอประทานนางมัทรี และคืนให้นางมัทรีดูแลพระเวสสันดร โดยพระเวสสันดรก็ได้ขอพร 8 ประการ เป็นต้น ประเพณีนี้ เป็นที่นิยมของพุทธศาสนิกชนชาวไทยทุกภาค จะจัดขึ้นหลังเทศกาลทอดกฐิน พ้นจากหน้าหนาว โดยจัดด้วยกำลังชาวบ้านและพระในวัด ร่วมด้วยช่วยกัน เพื่อให้งานออกมาสมบูรณ์ ดึงดูดผู้คน หรือเด็ก ๆ ในหมู่บ้าน ให้รู้จักการเข้าวัดทำบุญ ฟังเทศน์เพื่อเผยแพร่คำสอน โดยมีความเชื่อว่า "ผู้ใดที่ฟังเทศน์จะได้บุญมาก" อีกทั้งยังได้รับความเพลิดเพลิน เริ่มจากการทำทาน บริจาคข้าวเปลือก ทำโรงทานต่าง ๆ เช่น โรงทานก๋วยเตี๋ยว โรงทานน้ำหวาน โรงทานลูกชิ้น หรือการห้อยขนมในบริเวณที่นั่งฟังธรรมเทศนา เมื่อจัดงานเสร็จ ในวันงานช่วงเช้ามืดจะมีพิธีแห่ข้าวพันก้อน โดยชาวบ้านจะนำข้าวสุกปั้นตากแดด แล้วไปเดินรอบศาลาและใส่ตามที่จัดไว้ให้ และร่ายคาถาพันธ์ ตามด้วยการเทศน์มหาชาติ ที่มีชาวบ้านนั่งฟังการเทศน์ จากพระสงฆ์ เมื่อจบการเทศน์มหาชาติ เด็ก ๆ ก็จะลุกขึ้นแย่งขนมที่ห้อยอยู่ข้างบน เป็นความสนุกสนานที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ และเป็นกุศโลบายให้เด็ก ๆ เข้ามาฟังธรรม สามารถมาร่วมงานกันได้ที่วัดโคกกลาง ต.หนองบัว อ.ปะคำ จ.บุรีรัมย์ ในวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2563 ประเพณีเทศน์มหาชาติ เจดีย์ข้าวเปลือก ควรอนุรักษ์สืบทอดต่อไป จากบรรพบุรุษสู่ลูกหลาน เพื่อสร้างความคิดดี ทำดีในจิตใจของผู้คน และสืบทอดคำสอนขององค์พระศาสดา