สวัสดีค่ะผู้อ่านทุกท่าน วันนี้เปิดดูภาพเก่า ๆ พบภาพที่ไปเที่ยวงานเทศกาลผีตาโขนหรือการละเล่นผีตาโขนที่อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ซึ่งเราจะไปเที่ยวทุกปี เทศกาลผีตาโขนเป็นประเพณีบุญหลวงของชาวอำเภอด่านซ้าย ซึ่งจะจัดในเดือนมิถุนายน – เดือนกรกฏาคม ของทุกปี ไม่รอช้าเลยค่ะรีบหาข้อมูลว่าปีนี้จัดวันไหน คำตอบที่ได้รับคือปีนี้ไม่มีขบวนแห่ผีตาโขนมีเพียงพิธีกรรมทางศาสนาเนื่องจากการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด – 19 ทำให้คิดถึงบรรยากาศที่เคยไปร่วมงานขึ้นมาเลยค่ะ งานประเพณีแห่ผีตาโขน จะเริ่มต้นขึ้นโดยการทำพิธีบายศรีที่บ้านของเจ้าพ่อกวนและเจ้าแม่นางเทียมในภาคเช้าและระหว่างที่พิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์กำลังดำเนินอยู่ เด็ก ๆ และชาวบ้านทุกบ้านของเมืองด่านซ้ายก็จะช่วยกันจัดหาเศษผ้ามาเย็บเป็นเสื้อผ้าของผีตาโขน อุปกรณ์คือหวดนึ่งข้าวเหนียวและแกนก้านมะพร้าวมาทำหน้ากากผีตาโขนด้วยการวาดลวดลายเพิ่มสีสันเป็นผีตาโขนที่หน้าตาโหดร้ายน่ากลัว แล้วหา "หมากกะแหล่ง" หรือกระดึงผูกคอวัวควายมาทำเป็นเครื่องประดับ ซึ่งผีตาโขนทุกตนจะนำมาแขวนติดเอวไว้ เวลาวิ่งไปมา หรือเดินก็จะขย่มตัวทำให้มีเสียงและจังหวะดังไปด้วยทำให้เกิดความสนุกสนาน แค่ได้ยินเสียงเราก็รู้แล้วว่าผีตาโขนมาแล้ว และสิ่งสำคัญที่สุดที่ผีตาโขนตั้งอกตั้งใจประณีตประดิดประดอยทำคือ อาวุธของผีตาโขนนั่นคือดาบอันใหญ่ทำด้วยไม้ที่ปลายด้ามดาบทำเป็นรูปปลัดขิกอันโตทายอดสีแดง ในภาคบ่ายจะเป็นพิธีแห่พระเวส ในขบวนประกอบด้วย พระพุทธรูป 1 องค์ พระสงฆ์ 4 รูป นั่งบนแคร่หามตามด้วยเจ้าพ่อกวนท้ายขบวนเป็นเจ้าแม่นางเทียมกับบริวารชาวบ้านและเหล่าผีตาโขนเดินตามไปรอบเมือง ขบวนผีตาโขนจะมีขบวนแห่ ขบวนเซิ้งต่างๆ มีทั้งผีตัวเล็กตัวน้อยระดับประถม ไล่เรียงไปจนถึงผีตาโขนร่างใหญ่ ดาหน้ากันมาเต็มไปหมดทั่วท้องถนน จนบางทีเราก็แอบตาลายไปกับบรรดาผีๆ ที่ล้อมหน้าล้อมหลังแถมยังชอบเอาดาบไม้อันใหญ่ซึ่งเป็นอาวุธของผีตาโขนหรือปลัดขิกวิ่งไล่แหย่ หยอกล้อบรรดาสาวๆ และนักท่องเที่ยวไปทั่วทั้งงาน เรียกเสียงหัวเราะวี๊ดว๊ายกันได้ไม่น้อยเลยทีเดียวแต่อย่าคิดว่าการละเล่นของผีตาโขนที่วิ่งไล่นักท่องเที่ยวและสาว ๆ นี้เป็นเรื่องหยาบคายหรือลามกนะคะ เพราะชาวด่านซ้าย จังหวัดเลยมีความเชื่อกันว่าการเล่นตลกหรือนำไม้แกะสลักที่มีลักษณะคล้ายอวัยวะเพศชายมาเล่นในพิธีแห่และงานบุญบั้งไฟเช่นนี้ จะทำให้พญาแถนพอใจฝนจะตกถูกต้องตามฤดูกาลและพืชพันธุ์ธัญญาหารจะอุดมสมบูรณ์ดังนั้นจึงไม่มีใครถือสา เราจะเห็นสาว ๆ และนักท่องเที่ยววิ่งหนีผีตาโขนซึ่งสาว ๆ นั้นทั้งขำทั้งอายหรือแม้กระทั้งผีตาโขนจะไปแกล้งหยอกจนลูกเล็กเด็กแดงกลัวจนร้องไห้ไปตามๆ กัน นอกจากผีตาโขนเล็กที่เห็นกันละลานตาแล้วในงานเราจะได้เห็น “ผีตาโขนใหญ่” ด้วย ส่วนมากหุ่นผีตาโขนใหญ่จะทำจากไม้ไผ่สานและมีขนาดใหญ่กว่าคนธรรมดาประมาณ 2 เท่า แล้วก็ตกแต่งรูปร่างหน้าตาด้วยวัสดุต่างๆ ส่วนใหญ่จะเป็นคู่เป็นผู้ชายและผู้หญิง ก่อนตะวันตกดินคนที่เล่นเป็นผีตาโขนใหญ่ต้องถอดเครื่องแต่งกายผีตาโขนใหญ่ออกให้หมดและนำไปทิ้งในแม่น้ำหมัน ห้ามนำเข้าบ้านเป็นการทิ้งความทุกข์ยากและสิ่งเลวร้ายไปรอจนปีหน้าฟ้าใหม่แล้วค่อยทำเล่นกันใหม่และในตอนกลางคืนจะมีงานปาร์ตี้ผีเราจะเห็นผีตาโขนเป็นร้อย ๆ ตนมาเต้นอยู่ทั่วทั้งบริเวณงานเป็นอะไรที่เราตื่นเต้นมากมีนักท่องเที่ยวที่ทนไม่ไหวลงไปร่วมเต้นกับผีตาโขนอย่างสนุกสนาน ภายในงานเราพบเห็นนักท่องเที่ยวแต่งกายคล้ายผีและปีศาจใส่หน้ากากขนาดใหญ่ทำจากกาบมะพร้าวแกะสลัก ส่วนเสื้อผ้าผีตาโขนและอุปกรณ์ทุกอย่างมีขาย 2 ข้างทางที่เราเดินผ่าน เช้าวันรุ่งขึ้นผีตาโขนก็จะออกอาระวาดกันแต่เช้าไปทั่วทั้งเมือง และตกช่วงบ่ายจะเป็นพิธีจุดบั้งไฟขอฝนเป็นอันหมดสิ้นประเพณีแห่ผีตาโขนรวม 2 วันกับหนึ่งคืน เทศกาลผีตาโขนมีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นทั้งการแต่งกายด้วยสีสันที่สดใสและลีลาท่าทางในยามเยื้องกราย จนกลายเป็นจุดเด่นที่โดนใจผู้คน ผีตาโขนจึงเป็นสัญลักษณ์ของตำนานงานบุญประเพณีที่อยู่คู่กับท้องถิ่นเมืองด่านซ้าย จังหวัดเลยมายาวนาน ภายในงานยังมีการแสดงหน้ากากนานาชาติจากประเทศเพื่อนบ้านของเราถึง 5 ประเทศทุกปี มีการประกวดหน้ากากผีตาโขนและการจำหน่ายผลิตภัณฑ์พื้นบ้านมากมายที่ดึงดูดให้นักท่องเที่ยวจากทั่วสารทิศมาร่วมงานบุญประเพณีใหญ่นี้ บางคนถึงกับยอมลางานเพื่อเดินทางมาชม “ผีตาโขน” ด้วยตาตัวเองสักครั้งหนึ่งในชีวิต ภาพปกและภาพประกอบทั้งหมด : โดยนักเขียน