ปทาคูจามมุสลิมเก่าแก่คู่กรุงศรีอยุธยา ท่องเที่ยววิถีชุมชนครั้งนี้ ผู้เขียนได้มาเผยแพร่ประสบการณ์ใหม่ ที่ผู้อ่านหลายท่านยังไม่เคยสัมผัสพื้นที่นี้ พร้อมพามาทำความรู้จักกับชุมชนไทยมุสลิมแหล่งใหญ่ ที่เก่าแก่อันดับหนึ่งในภาคกลางกันค่ะ ปทาคูจาม หมายถึง ค่ายของชาวจาม พื้นที่ตั้งอยู่ทางทิศใต้นอกเกาะเมืองอยุธยา ปัจจุบัน คือ หมู่บ้านปากคลองคูจาม ต.สำเภาล่ม และ ต.คลองตะเคียน อ.พระนครศรีอยุธยา จ.พระนครศรีอยุธยา บรรพบุรุษของผู้คนพื้นที่นี้ ในยุคแรก คือ ชาวจาม ชนกลุ่มมุสลิมชาติพันธุ์มลายูและอินโดนีเซียแห่งอาณาจักรจามปา ที่ลี้ภัยจากการถูกรุกรานของอาณาจักรอันนัม (เวียดนามในปัจจุบัน) มาตั้งรกรากตรงข้ามเกาะกรุงศรีอยุธยา และอีกส่วนหนึ่งคือชาวจามจากอาณาจักรขอม ที่อพยพมาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ในประวัติศาสตร์มีการกล่าวถึงชุมชนแขกจามจำนวนมาก เช่น ในพงศาวดารกรุงเก่าฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ หนังสือ The Suma Oriental ของโตเมปีเรส ภาพ Petit cocham ของ de la mare นายช่างวาดแผนที่ชาวฝรั่งเศส และจดหมายเหตุลาลูแบร์เล่ม 2 ผู้เขียนสรุปให้สั้น ๆ ได้ว่า เริ่มที่ยุคสมัยพระบรมไตรโลกนาถ มีการกวาดต้อนเชลยศึกเชื้อสายจามจากเขมรมาอยุธยา มีพ่อค้าจากเมืองปัตตานี เคดะห์ กลันตัน ตรัง กานู มาค้าขายทาส เพื่อใช้แรงงานในกรุงศรี มีกบฏสุลต่านมูซอฟฟาร์ ชาห์ กษัตริย์แห่งปัตตานี (ยศในอยุธยาเรียกพระยาตานีศรีสุลต่าน) บุกพระราชวังอยุธยาช่วงที่มีศึกกับหงสาวดี รายามัสกลันตันทำศึกกับพระเพทราชา และกวาดต้อนเชลยขึ้นมา มีภาพวาดชุมชนชาวมลายูและชาวมักกะสัน ซึ่งมีเจ้าชายชาวมักกะสัน พาไพร่พลหนีการโจมตีของฮอลันดาใน พ.ศ. 2159 - 2210 ขึ้นมาอยู่ที่กรุงศรี (หมู่เกาะ Makassar มากัสซาร์ในอินโดนีเซีย) จนถึงยุคต้นรัตนโกสินทร์ มีการถ่ายเทครอบครัวมุสลิมเชื้อสายปัตตานีจากกรุงเทพมหานคร มารวมที่อยุธยาส่วนหนึ่ง ปัจจุบันชุมชนที่ระบุเหล่านั้น คือพื้นที่ในตำบลสำเภาล่ม และคลองตะเคียนค่ะ สถานที่สำคัญที่น่าสนใจในชุมชนคลองคูจาม มัสยิดอาลียินนูรอยน์ มัสยิดอัซซฺรอจญ์ และมัสยินอิสลามวัฒนา ศาสนสถานของชาวมุสลิมสำหรับละหมาด หรือทำพิธีกรรมอื่น ๆ ทางศาสนาผู้เขียนได้มีโอกาสผ่านไปช่วงมีการกินบุญ และอีกแห่งมีการสอนอ่านอัลกุรอาน จึงไม่อยากเข้าไปรบกวนและเก็บภาพ เป็นสุเหล่าสามแห่งของหมู่บ้านคลองคูจาม ที่อยู่ใกล้กันมากช่วงเวลาเย็นถึงค่ำของทุกวัน จะมีการสอนภาษาอาหรับให้กับชาวมุสลิมทุกเพศทุกวัยที่สนใจศึกษา แต่ละมัสยิดจะมีวิธีการสอนที่แตกต่างกันไปค่ะ ตลาดหน้ากุโบร์ ตลาดขายอาหารเช้าของชาวบ้านในชุมชนที่มีทุกวัน ตั้งอยู่ติดถนนคูจามด้านหน้ากุโบร์ (สุสาน) ของพระยาจุฬาราชมนตรีเชน บุคคลสำคัญที่ได้รับยศผู้นำกิจการศาสนาอิสลาม คู่กรมท่าขวาในสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศแห่งกรุงศรีอยุธยา เกียรติยศเทียบเท่าเจ้าพระยาพระคลัง เริ่มขายประมาณเวลา 05.00 - 10.00 น. โดยเฉพาะเช้าวันเสาร์ตลาดจะมีสินค้าขายมากเป็นพิเศษกว่าทุกวันค่ะ ก็จะเป็นร้านอาหารสตีทฟู้ดฮาลาลทั้งหมดค่ะ เช่น ร้านขนมจีบกุ้ง,ไก่ ร้านไก่ย่าง ร้านไก่ชุบแป้งทอด ข้าวเหนียวเนื้อทอด ผู้เขียนขอแนะนำร้านปาท่องโก๋น้ำเต้าหู้หน้ากุโบร์เป็นพิเศษเลยค่ะ (กระซิบพ่อค้าแม่ค้าที่แสนใจดีไปได้เลย ว่าตามมาจากบทความของมูนา แถมขนมให้สักชิ้นนะจ๊ะ ฮ่าฮ่าฮ่า) ปาท่องโก๋งาดำสุดอร่อยไม่เหมือนใคร แถมมีซาลาเปาทอดไส้ไก่ ไส้เผือกถั่วแดงหวาน ๆ ซาลาเปาทอดไส้กรอกไก่ (ผู้เขียนไปอยู่ไหนมา เพิ่งเคยทานที่นี่เป็นที่แรก) น้ำเต้าหู้ก็หอมมันลงตัว แถมราคาถูกมากค่ะ ท่าเรือยายเฟาะ มีบริการเรือข้ามฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาตลอด 24 ชั่วโมง ราคาค่าโดยสารท่านละ 3 บาทค่ะ จุดนี้มีวินมอเตอร์ไซค์ให้บริการด้วยนะคะ ฝั่งตรงข้ามแม่น้ำของหมู่บ้านคลองคูจาม คือ โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา ผู้เขียนก็ขอแนะนำร้านโจ๊กมุสลิมริมท่าเรือยายเฟาะสุดอร่อย ราคาเริ่มต้นที่ 20 บาท ได้เยอะและอิ่มมาก ผู้เขียนเพิ่งเคยทานโจ๊กมุสลิมครั้งแรกในชีวิต ปกติทานมาแต่โจ๊กที่ชาวพุทธทำกัน บอกเลยว่าแตกต่างกันมาก ๆ ค่ะ เพราะโจ๊กมุสลิมมีน้ำซุปไก่ให้เติม ใส่หมี่ขาวกรอบทุกถ้วย/ถุง เลือกเครื่องเป็นเนื้อสับต้ม ไก่ต้มฉีก ตับไก่ต้ม ข้อไก่ต้ม ใส่ลงไปได้ตามใจชอบ สามารถเพิ่มไข่ต้มยางมะตูมได้ในราคาฟองละ 5 บาท และมีจิ๊กโก๋หมี่กรอบยอดนิยมห่อละ 3 บาท ทานคู่กับโจ๊กด้วยค่ะ ร้านนี้ขายดีมาก ๆ เพราะส่วนใหญ่มีลูกค้าขาประจำในพื้นที่ เปิดให้บริการเวลา 05.00 - 10.30น. (ถ้าหากลูกค้าเยอะก็หมดไวตั้งแต่เช้ามากค่ะ บอกม้ะไมลาเจ้าของร้านนี้ไปว่า ตามมาจากบทความของมูนา ก็จะใจดีตักเพิ่มให้แน่ ๆ ค่ะไม่เชื่อไปลองชิมกันดูจ้า) นั่งทานอาหารเช้าพื้นบ้านชิล ๆ ริมเจ้าพระยา มองเรือขนสินค้า และเรือโดยสารผ่านไปมา ลมเย็นบรรยากาศดีมากค่ะ วัดท่าหอย และ วัดเตว็ด วัดร้างโบราณสถานที่อยู่สองฝั่งของคลองปทาคูจาม ก่อด้วยอิฐมีแนวคันเขื่อน และท่าน้ำโบราณในวัด ปัจจุบันมีการถมคลองให้แคบลง เพื่อเป็นถนนสัญจรของชาวบ้าน พื้นที่บริเวณโดยรอบมีชาวบ้านที่นับถือศาสนาอิสลาม ปลูกผัก ทำสวน เลี้ยงโคใกล้ ๆ ด้วยค่ะ ถือว่าเป็นมุมลับในตัวเมืองอยุธยามากค่ะ (ติดต่อผู้เขียนให้พาไปชมหรือช่วยประสานคน ให้ต้อนรับชมสวนของชาวบ้าน และวัดร้างหลังไมค์ได้นะคะ) มีสนามเด็กเล่นและทางเดินริมแม่น้ำเจ้าพระยา สำหรับออกกำลังกายด้วยนะคะ วิวดีมากแถมในชุมชนยังมีบ้านทรงไทยอยู่เยอะด้วยค่ะ เหมาะแก่ท่านที่สนใจด้านประวัติศาสตร์ ศิลปะวัฒนธรรมจริง ๆ ค่า ข้อควรปฏิบัติสำหรับนักท่องเที่ยวต่างศาสนิกชน คือ อย่างแรกต้องเปิดใจ ให้เกียรติเคารพสถานที่และผู้คนในชุมชน แสดงกิริยาที่สุภาพ เรียนรู้ความแตกต่าง งดการรับประทานหมู และดื่มแอลกอฮอล์ในพื้นที่นี้ โดยเฉพาะผู้เยี่ยมชมผู้หญิง ต้องแต่งกายให้มิดชิดเรียบร้อยด้วยนะคะ แล้วท่านจะได้รับมากกว่าความสุข ประดุจดั่งครอบครัวเมื่อมาเยือน ภาพ/ปก ผู้เขียน MoonaK เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !