เรื่องและภาพ โดย วรกร เข็มทองวงศ์ หากพูดถึงสมุทรปราการ เชื่อว่า หลายๆคน คงคุ้นเคยหรือเคยได้ยินชื่อสถานที่ เช่น พระเจดีย์กลางน้ำ ฟาร์มจระเข้ปากน้ำ หรือ หอชมเมือง ที่เป็นแลนด์มาร์คใหม่ แม้กระทั่ง ป้อมพระจุลจอมเกล้า และสถานตากอากาศบางปู อย่างไรก็ดี พื้นที่นี้ ในอดีตมีความสำคัญอย่างมากต่อความมั่นคงของประเทศ โดยเฉพาะพื้นที่ปากแม่น้ำเจ้าพระยา สมัยก่อนรายล้อมไปด้วยป้อมปราการ เพื่อเป็นด่ารหน้าตั้งรับข้าศึกที่นำกำลังมาทางเรือ นอกจากป้อมพระจุลจอมเกล้า ที่ไปข้างต้น ยังมีอีกป้อมปราการหนึ่ง ที่เป็นหนึ่งในป้อมปราการโบราณที่หลงเหลือ ยืนหยัดข้ามกาลเวลามาถึงทุกวันนี้ ผมกำลังพูดถึง ป้อมผีเสื้อสมุทร ลมอ้าวร้อน ผสมลมทะเลย่านปากอ่าว ลอยเอื่อย ขณะผมกำลังเดินข้ามสะพานแขวนข้ามเกาะ ที่ฝ่ายปกครองส่วนท้องถิ่น จัดสร้งขึ้นเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว พูดไม่ผิด ผมเดินข้ามเกาะ เพราะป้อมผีเสื้อสมุทร ตั้งอยู่บนเกาะกลางน้ำรายรอบด้วยพืชพรรณไม้ชายเลน ในปัจจุบัน พื้นที่ป้อมนั้น อยู่ในความดูแลของกองทัพเรือ เมื่อผ่านจุดลงชื่อเข้าชมแล้ว ผมเดินผ่านกองบังคับการประจำป้อมผีเสื้อสมุทร เดินเข้าสู่ป้อมโบราณ ทันทีที่เข้ามายืนอยู่กลางป้อม รับรู้ได้ถึงความเข้มแข็งที่ยังอบอวลอยู่ ริมชายน้ำ ที่สามารถมองเห็นปากอ่าวได้ กำลังมีการก่อสร้างพระอนุสาวรีย์พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตร์อุดมศักดิ์ นอกจากนี้สิ่งศักดิ์ในป้อมมีทั้งศาลเทพารักษ์ ศาลเจ้าแม่ผีเสื้อสมุทร และเจ้าแม่ตะเคียนทอง ซากไม้เรือโบราณ ที่มีคนพบโดยบังเอิญ สำหรับประวัติของป้อมผีเสื้อสมุทรนั้น ตามที่มีการระบุถึงที่มาที่ไป ได้เริ่มต้นก่อสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 2 พ.ศ.2362 เพื่อใข้ป้องกันข้าศึกทางปากอ่าว พร้อมกับการสร้างเมืองสมุทรปราการ ต่อมาเมื่อรัชกาลที่3 เสด็จครองราชยื ได้มีการก่อสร้างเพิ่มเติม เสริมความแข็งแรงในการใช้งาน ความสำคัญของป้อมผีเสื้อสมุทร โดดเด่นในช่วงสมัยรัชกาลที่ 5 ในวิกฤตการณ์ ร.ศ.112 เป็นหนึ่งในปราการที่ต่อสู้กับพวกล่าอาณานิคมฝรั่งเศส ที่บุกรุกพยายามก่อชนวนความขัดแย้งทางการทหาร เมื่อวันที่ 13 ก.ค. ปี 2436 ผมเดินเลียบเลาะตามห้องต่างๆที่อยู่บริเวณฐานป้อมปราการ มีขนาดเล็ก ไม่กว้างมากนัก สันนิษฐานว่าอาจจะเป็นห้องพักของทหารในอดีต หรือที่เก็บยุทโธปกรณ์ทางการทหาร นอกจากชมห้อง ยังได้ดูปืนเสือหมอบของจริง ที่ยังคงเก็บรักษาไว้ให้คนรุ่นเราและรุ่นถัดไปได้เข้ามาศึกษา คะเนด้วยสายตา จากฐานปืนที่หมอบอยู่ จนกระทั่งยกขึ้นด้านบนในระยะทำการ ไม่ต่ำกว่า 1 .50 เมตร แน่ๆ สภาพของปืนยังดูแข็งแรง และอาจจะยังยิงได้จริงๆด้วย แม้จะผ่านกาลเวลานับร้อยปี หากใครต้องการเที่ยวใกล้กรุง ชมสถานที่ประวัติศาตร์ ของแนะนำว่า ป้อมผีเสื้อสมุทร ก็เป็นหนึ่งในตัวเลือกที่ไม่เลวนัก