เที่ยวชมขบวนแห่กองทัพผีตาโขน ประเพณีบุญหลวง และการละเล่นผีตาโขน อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย

     ประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย อีกหนึ่งงานที่นักท่องเที่ยวจากทั่วทุกสารทิศพากันหลั่งไหลมาเที่ยว เพราะเป็นงานบุญใหญ่ประจำปีของท้องถิ่นและเป็นงานซึ่งมีความเป็นเอกลักษณ์ ไม่เหมือนใคร และไม่มีใครเหมือน ด้วยหน้ากากผีตาโขนซึ่งมาสร้างสีสันและความสนุกสนานภายในงาน สำหรับปี 2559 นี้ จะจัดขึ้นในวันที่ 6-8 กรกฎาคม ใครอยากไปร่วมสนุกสนานกับงานบุญ เตรียมตัวกันให้พร้อม ลองไปชมภาพบรรยากาศงานปีที่แล้วกันดู จะสนุกสนานแค่ไหน ตามไปชมกันเลย!

     งานประเพณีบุญหลวงนั้นเป็นงานบุญใหญ่ซึ่งรวมเอา “งานบุญพระเวส” (ฮีตเดือนสี่) และ “งานบุญบั้งไฟ” (ฮีตเดือนหก) เข้าไว้เป็นงานบุญเดียวกัน งานบุญพระเวสนั้นเป็นงานบุญที่จัดขึ้นเพื่อฟังเทศน์มหาชาติทั้ง 13 กัณฑ์ ซึ่งถือว่าได้รับอานิสงส์แรงกล้า บันดาลให้พบกับพระศรีอริยเมตไตรย์ในชาติหน้า ส่วนงานบุญบั้งไฟเป็นงานบุญที่จัดขึ้นเพื่อบูชาอารักษ์หลักเมือง และถือเป็นประเพณีการแห่ขอฝนให้ตกต้องตามฤดูกาล และในงานบุญหลวงนี้เองจะมีกองทัพ “ผีตาโขน” ออกวาดลวดลายทั่วเมืองด่านซ้ายและมาร่วมสร้างความสนุกสนานครื้นเครงในขบวนแห่ด้วยค่ะ

Chatnarong Rakchart / Shutterstock.com

     พิธีวันแรกเริ่มแต่เช้าเวลาประมาณตีสาม เราเดินทางไปยังวัดโพนชัย เพื่อชมพิธีบวชพราหมณ์ ซึ่งจัดขึ้นภายในอุโบสถ หลังจากนั้นเป็นพิธีเบิกอุปคุต โดยพราหมณ์เดินไปที่ริมแม่น้ำหมัน เพื่อประกอบพิธีเชิญพระอุปคุตในแม่น้ำ โดยมีขบวนและคณะแสน ข้าทาสบริวารของเจ้าพ่อกวน นำอุปกรณ์ที่เตรียมไว้มีมีด ดาบ หอก ฉัตร พานดอกไม้และธูปเทียน ถือเดินตามขบวนจากวัดโพนชัยไปด้วยค่ะ พิธีเบิกอุปคุตนี้เกิดขึ้นจากการเล่าขานว่า เมื่อมีงานบุญใหญ่โตมักมีมารมาผจญ จึงต้องเชิญพระอุปคุตมาเพื่อช่วยปราบมารให้ราบคาบ

     เมื่อถึงบริเวณริมแม่น้ำหมัน พราหมณ์จะสวดพระคาถาและจะมีผู้ลงไปงมก้อนหินใต้น้ำซึ่งเป็นพระอุปคุตขึ้นมา นำใส่พานแล้วเดินขบวนกลับไปทำพิธีที่หออุปคุตวัดโพนชัย เพื่อให้พระอุปคุตที่ประดิษฐานที่วัดช่วยปราบมารและป้องกันภัยอันตรายต่างๆ ค่ะ

     ในตอนรุ่งเช้าจะมีขบวนแห่ไปที่บ้านเจ้าพ่อกวน เพื่อทำพิธีบายศรีสู่ขวัญเจ้าพ่อกวนและเจ้าแม่นางเทียม เมื่อพิธีบายศรีสู่ขวัญเสร็จเรียบร้อย เสียงดนตรีก็เริ่มดังขึ้น ชาวบ้านต่างยืนเต้นรำหน้าบ้านเจ้าพ่อกวนกันอย่างสนุกสนานค่ะ แม้แต่นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติเห็นแล้ว ก็อดเข้าไปร่วมแจมด้วยไม่ได้ จนเมื่อถึงเวลาอันสมควร เจ้าแม่นางเทียม คณะแสน นางแต่ง บรรดาผีตาโขนใหญ่ ผีตาโขนเล็กทั้งหลาย ตลอดจนขบวนเซิ้ง เดินขบวนไปยังวัดโพนชัย เวียนรอบอุโบสถ 3 รอบค่ะ

     หลังจากนั้นก็เป็นพิธีเปิดงานบุญหลวง วันโฮม บริเวณเวทีซึ่งตั้งอยู่ภายในวัดโพนชัย บรรยากาศคึกคักเต็มไปด้วยผู้คนที่มาร่วมงาน ทั้งชาวบ้านและนักท่องเที่ยว และมีร้านรวงมาตั้งร้านกันมากมาย กิจกรรมบนเวทีมีการแสดงต่างๆ สลับกับการประกวดเต้นผีตาโขนน้อย ของเด็กๆ จากโรงเรียนอนุบาลทั้งชายหญิง ซึ่งพากันแต่งผีตาโขนกันออกมาเป็นกลุ่มใหญ่ น่ารักมากทีเดียวค่ะ นอกจากนี้ตามถนนแก้วอาสาก็จะมีผีตาโขนน้อยใหญ่ออกมาเดินเล่นหลอกผู้คนอย่างสนุกสนาน

     เช้าวันที่สองเราออกเดินทางแต่เช้าไปยังบริเวณหน้าเทศบาลตำบลด่านซ้าย เพื่อชมขบวนแห่สุดยิ่งใหญ่อลังการค่ะ เริ่มต้นจากขบวนแห่ของเจ้าพ่อกวน เจ้าแม่นางเทียม และคณะพ่อแสน ขบวนเทิดพระเกียรติฯ และขบวนจากหมู่บ้านต่างๆ ที่ต่างขนกองทัพผีตาโขนออกมาวาดลวดลาย อวดศิลปะหน้ากากผีตาโขนกันอย่างสนุกสนาน ภายในขบวนยังมีการเปิดดนตรีสนุกๆ และมีการเซิ้งไปตามทางอย่างครื้นเครง บรรยากาศงานคึกคักสุดๆ ไปเลยค่ะ

     เมื่อขบวนแห่เสร็จสิ้น ก็เป็นพิธีเปิดงานบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขนประจำปี บริเวณเวทีกลางมีการแสดงทางวัฒนธรรม และการประกวดเต้นผีตาโขนน้อย และการประกาศผลกิจกรรมต่างๆ ระหว่างนั้นตามถนนแก้วอาสาก็เต็มไปด้วยผู้คนที่มาร่วมงาน ทั้งชาวบ้านที่แต่งตัวเป็นผีตาโขน รวมถึงนักท่องเที่ยวจากทั่วทุกสารทิศซึ่งตั้งใจมาร่วมงานนี้ ต่างก็เดินชมขบวนผีตาโขนกันอย่างสนุกสนาน สองข้างทางเต็มไปด้วยร้านรวงมากมาย ทั้งร้านอาหาร ร้านขายของที่ระลึก สินค้า OTOP และไม่ว่าจะเดินผ่านที่ใดก็จะเจอผีตาโขนประดับประดาอยู่ทั่วเลยค่ะ

     เวลาประมาณบ่ายสาม เป็นพิธีบายศรีสู่ขวัญพระเวส ที่บ้านเจ้าพ่อกวน หลังจากนั้นจะเป็นขบวนพิธีอัญเชิญพระเวสเข้าเมือง โดยขบวนจะแห่จากบ้านเจ้าพ่อกวนไปยังวัดโพนชัย ในขบวนนั้นจะประกอบไปด้วยพระพุทธรูป 1 องค์ พระสงฆ์ 4 รูป นั่งบนแคร่หาม ตามด้วยเจ้าพ่อกวนซึ่งนั่งบนกระบอกบั้งไฟ และเจ้าแม่นางเทียม บริวาร ชาวบ้าน รวมถึงผีตาโขน เมื่อถึงวัดโพนชัยขบวนจะแห่ไปรอบอุโบสถ 3 รอบ และจะมีกาณโปรยกัลปพฤกษ์ซึ่งก็คือเหรียญเงินเหรียญทอง ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ต่างพากันแย่งเก็บไว้เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ตัวเอง เป็นที่สนุกสนานอย่างมากค่ะ

     หลังจากนั้นเป็นการจุดบั้งไฟบูชาแถนเพื่อขอฝน และพิธีทิ้งหน้ากากผีตาโขนค่ะ บรรดาผีตาโขนจะนำชุดและอุปกรณ์ที่ใช้เล่นไปทิ้งลงแม่น้ำหมัน ถือเป็นการลอยเคราะห์ให้ไหลล่องไปกับแม่น้ำ แต่ในปัจจุบันจะทิ้งเพียงผีตาโขนตัวใหญ่ นอกนั้นชาวบ้านจะเก็บไว้ใช้ประดับบ้านหรือเก็บไว้ใช้อีกในปีหน้าค่ะ ช่วงเย็นเป็นพิธีเจริญพระพุทธมนต์ เทศน์พระมาลัยหมื่น มาลัยแสน และวันสุดท้ายจะเป็นการฟังเทศน์มหาชาติตั้งแต่เช้ามืดเพื่อกล่อมเกลาจิตใจ และได้อานิสงส์ผลบุญแรงกล้า เป็นอันเสร็จพิธีค่ะ

งานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน

ถ.แก้วอาสา อ.ด่านซ้าย จ.เลย 42120

การเดินทาง : ใช้ทางหลวงหมายเลข 21 จากจังหวัดเพชรบูรณ์ไปยังจังหวัดเลย จากนั้นใช้ทางหลวงหมายเลข 2014 ไปยังอำเภอด่านซ้าย ต่อด้วยทางหลวงหมายเลข 2013 จากนั้นเลี้ยวซ้ายไปตามทางหลวงหมายเลข 2114 เข้าสู่ถนนแก้วอาสา