ประวัติวันลอยกระทง ขอขมาพระแม่คงคา ที่มาวันลอยกระทงในไทย ลอยกระทง 2566
วันลอยกระทง 2566 นี้ ตรงกับวันที่ 27 พฤศจิกายน ค่ะ ใครที่วางแผนออกไป เที่ยวงานลอยกระทง ก่อนอื่นตามเรามารู้จักประเพณีนี้ให้มากขึ้น มาดู ประวัติวันลอยกระทง และ ที่มาวันลอยกระทงในไทย รับรองว่าไม่ได้มีแค่ความสนุกสนานรื่นเริง แต่ยังเต็มไปด้วยวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนานด้วย
ประวัติวันลอยกระทง ที่มาวันลอยกระทงในไทย
ข้อมูลทั่วไปของวันลอยกระทง
วันลอยกระทง ตรงกับ วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ของทุกปี ตามปฏิทินจันทรคติไทย หรือตรงกับเดือนยี่ตามปฏิทินจันทรคติล้านนา และราวเดือนพฤศจิกายนตามปฏิทินสุริยคติ ด้วยความที่เป็นวันพระจันทร์เต็มดวงทำให้บรรยากาศของเทศกาลมีความงดงามอย่างมาก และมีหลักฐานว่า มีการจัดงานลอยกระทงกันขึ้นในหลายๆ พื้นที่ในแถบเอเชีย ไม่ว่าจะเป็น อินเดีย เมียนมา หรือกระทั่ง ประเทศจีน
ประวัติประเพณีลอยกระทงในประเทศไทย
ประเพณีลอยกระทง นั้น ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าเริ่มตั้งแต่เมื่อไหร่ รู้เพียงว่าเป็นประเพณีโบราณของอินเดียที่ประเทศไทยรับเข้ามา โดยปฎิบัติสืบต่อกันมายาวนานตั้งแต่ สมัยสุโขทัย โดยในรัชสมัยพ่อขุนรามคำแหง เรียกประเพณีลอยกระทงนี้ว่า พิธีจองเปรียญ หรือ การลอยพระประทีป ซึ่งแต่ก่อนนั้น พิธีลอยกระทงจะเป็นการลอยโคม จัดขึ้นเพื่อบูชาเทพเจ้า 3 องค์ คือ พระอิศวร พระนารายณ์ และ พระพรหม ต่อมาได้นำพระพุทธศาสนาเข้าไปเกี่ยวข้อง จึงให้มีการชักโคม เพื่อบูชาพระบรมสารีริกธาตุ และลอยโคมเพื่อบูชารอยพระบาทของพระพุทธเจ้า
นางนพมาศ ประเพณีลอยกระทง
จากนั้น นางนพมาศ หรือ ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ เป็นผู้ประดิษฐ์กระทงขึ้นครั้งแรก และมีหลักฐานจากศิลาจารึกหลักที่ 1 กล่าวถึง งานเผาเทียนเล่นไฟ ว่าเป็นงานรื่นเริงที่ใหญ่ที่สุดของกรุงสุโขทัย ทำให้เชื่อกันว่างานดังกล่าวน่าจะเป็น งานลอยกระทง ซึ่งชาวไทยสมัยก่อนจะใช้ดอกบัวเป็นกระทงกัน
กระทั่งสมัยรัชกาลที่ 2 ได้เปลี่ยนแปลงจากการใช้ดอกบัวเป็น ต้นกล้วย เพราะดอกบัวหายาก และมีน้อย แต่เมื่อใช้ต้นกล้วยทำแทนแล้วดูไม่สวย จึงใช้ใบตองมาพับแต่งแทน สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
นอกจากนี้ ในประเทศไทย ก็มีการจัดงานประเพณีลอยกระทงขึ้นในหลายๆ จังหวัดมาจนปัจจุบัน และมีเอกลักษณ์แตกต่างกันไปตามแต่ละท้องที่ ซึ่งเป็นงานประเพณีใหญ่ที่จัดขึ้นปีละครั้ง แสดงให้เห้นถึงวัฒนธรรมอันงดงามของแต่ละท้องถิ่น
เหตุผล และ ความเชื่อ ของเทศกาลลอยกระทง
สาเหตุที่มีประเพณีลอยกระทงขึ้นนั้น เกิดจากความเชื่อหลายๆ อย่าง แตกต่างกันไปในแต่ละท้องที่ ได้แก่
- เพื่อแสดงความสำนึกถึงบุญคุณของแม่น้ำที่ให้เราได้อาศัยน้ำกิน น้ำใช้ ตลอดจนเป็นการ ขอขมาต่อพระแม่คงคา ที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลต่างๆ ลงไปในน้ำ อันเป็นสาเหตุให้แหล่งน้ำไม่สะอาด
- เพื่อเป็นการสักการะ รอยพระพุทธบาทนัมมทานที เมื่อคราวที่พระพุทธเจ้าเสด็จไปแสดงธรรมโปรดในนาคพิภพ และได้ทรงประทับรอยพระบาทไว้บนหาดทรายแม่น้ำนัมมทานที ซึ่งเป็นแม่น้ำสายหนึ่งอยู่ในแคว้นทักขิณาบถของประเทศอินเดีย ปัจจุบันเรียกว่าแม่น้ำเนรพุทท
- เพื่อเป็นการ สะเดาะเคราะห์ เพราะการลอยกระทงเปรียบเหมือนการลอยความทุกข์ ความโศกเศร้า โรคภัยไข้เจ็บ และสิ่งไม่ดีต่าง ๆ ให้ลอยตามแม่น้ำไปกับกระทง คล้ายกับพิธีลอยบาปของพราหมณ์
- เพื่อเป็นการบูชา พระอุปคุต ที่ชาวไทยภาคเหนือให้ความเคารพ ซึ่งบำเพ็ญเพียรบริกรรมคาถาอยู่ในท้องทะเลลึก หรือสะดือทะเล โดยมีตำนานเล่าว่าพระอุปคุตเป็นพระมหาเถระรูปหนึ่งที่มีอิทธิฤทธิ์มาก สามารถปราบพญามารได้
- เพื่อรักษาขนบธรรมเนียมของไทยไว้มิให้สูญหายไปตามกาลเวลา และยังเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวให้เกิดขึ้นทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ
- เพื่อความบันเทิงเริงใจ เนื่องจากการลอยกระทงเป็นการนัดพบปะสังสรรค์กันในหมู่ผู้ไปร่วมงาน
- เพื่อส่งเสริมงานฝีมือและความคิดสร้างสรรค์ เพราะเมื่อมีเทศกาลลอยกระทง มักจะมีการประกวดกระทงแข่งกัน ทำให้ผู้เข้าร่วมได้เกิดความคิดแปลกใหม่ และยังรักษาภูมิปัญญาพื้นบ้านไว้อีกด้วย
เนื้อเพลงรำวงวันลอยกระทง
เพลงรำวงวันลอยกระทง แต่งโดย ครูแก้ว อัจฉริยกุล ผู้ให้ทำนองคือ ครูเอื้อ สุนทรสนาน แห่งสุนทราภรณ์ ซึ่งครูเอื้อได้แต่งเพลงนี้ตั้งแต่ ปี พ.ศ.2498 ขณะที่ได้ไปบรรเลงเพลงที่บริเวณคณะบัญชี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และมีผู้ขอเพลงจากครูเอื้อ ครูเอื้อจึงนั่งแต่งเพลงนี้ที่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ในระยะเวลาเพียงครึ่งชั่วโมงจึงเกิดเป็นเพลง “รำวงลอยกระทง” นั่นเอง
ดู เนื้อเพลง ลอยกระทง ได้ที่ >> เพลง ลอยกระทง วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำก็นองเต็มตลิ่ง
เพลงวันลอยกระทงอื่นๆ >> รวมเพลงวันลอยกระทง เพลงลูกทุ่ง เพลงฮิตไม่ถึง 100 ล้านวิว แต่ร้องได้
อ้างอิง : http://wanghin-wp.go.th
====================